|
Toen ik haar voorstelde elkaar te ontmoeten in het bos, merkte ik dat ze zich daar niet comfortabel bij voelde. Omdat het vanwege Corona niet mogelijk was een afspraak te maken bij haar thuis, vond ons eerste gesprek plaats bij mij thuis aan de keukentafel. Ons tweede gesprek voerden we in diezelfde setting. Aan het einde van dat gesprek, toen we onze agenda’s trokken voor een vervolgafspraak, stelde zij zelf voor om die volgende keer in het bos af te spreken. En zo geschiedde.
Het was die middag bijna magisch in het bos. De lucht was grijs en mistig. De kale, nagenoeg zwarte bomen leken met hun takken hulpeloos in het niets te grijpen. Dat klinkt misschien alsof er beweging was, maar het geheel gaf eerder een verstild beeld waarin wij als vanzelf werden opgenomen. Zo halverwege de wandeling namen we plaats op een paar omgezaagde bomen en dronken een kopje thee. Elke keer opnieuw ben ik geraakt en vooral ook dankbaar voor wat er mag ontstaan in gesprekken als deze; een vertrouwdheid waarin alles er mag en kan zijn. Die vertrouwdheid is er niet als vanzelf, het is een atmosfeer waaraan wij samen bouwen. Ik open mij voor haar en zij opent zich voor mij. Er is oprechte aandacht en een wederzijds luisteren. In die atmosfeer is niets raar of gek en alles kan worden gezegd en gevraagd. Aan het einde van zo’n gesprek wordt door de ander vaak rust, ruimte en ontspanning ervaren, soms zelfs een gevoel van opluchting. Toen we die middag weer terug waren bij onze auto’s, zei ze dat ze veel had aan onze gesprekken. Ik vroeg haar waar hem dat in zat. Ze antwoordde: ‘Het zit hem zo in de kleine dingen, die raken mij en het doet mij goed tegelijk. Ik vind het erg fijn om deze handvatten aangereikt te krijgen.’ Rouwen is een innerlijk proces; een proces van hard werken, van verdragen en verduren. Daarin kan ik voor een ander niets oplossen of vergemakkelijken. Wel kan ik luisteren, spiegelen, oprechte aandacht geven, duiden en handvatten aanreiken en daarmee kan iets van verlichting worden ervaren. Dan kan, dwars door al het verdriet, de onmacht en het zoeken heen, een nieuw vertrouwen groeien en dat is een krachtige bodem om op te kunnen staan.
0 Reacties
'Als verdriet niet naar buiten kan, gaat de wond etteren; door het afdekken gaat het gisten en rotten. Verdriet delen met anderen werkt heilzaam en geeft opluchting. Verdriet moet ademen.'
Deze woorden lees ik in het nieuwe boek van Riet Fiddelaers-Jaspers: 'Natriltijd'. Bij de laatste woorden - verdriet moet ademen - ga ik als vanzelf zuchten, want ik weet hoe waar deze woorden zijn. Niet alleen uit eigen ervaring, maar ook in ervaring met cliënten. Vorige week ontmoette ik een nieuwe cliënt. Tijdens ons eerste, telefonisch contact gaf ze aan, dat een online gesprek voor haar ook goed was. Ik antwoordde dat, wanneer dat voor haar oké was, ik liever naar haar toe kwam. Zij had geen vervoer en kon dus niet naar mij toe komen. Want, zei ik, tijdens een life ontmoeting wordt zoveel meer 'gezegd' dan met alleen woorden. Wanneer we elkaar telefonisch spreken, kan ik je horen, maar wanneer we elkaar ontmoeten kan ik je ook echt zien en waarnemen. Een oogopslag, een beweging, je houding, je energie. Dat snapte ze en we maakten en afspraak. Na ons gesprek, dat ongeveer een week later plaatsvond, gaf ze terug dat ze zich gelijk al rustiger en meer ontspannen voelde. En, zei ze, ik ben ook blij dat je naar me toe bent gekomen. Zoals ik het fijn vond om haar te kunnen zien, zo vond zij het toch ook fijn om mij te kunnen zien. Natuurlijk, wanneer het door omstandigheden niet anders kan, is een online afspraak altijd mogelijk. Maar wanneer de omstandigheden het toestaan, dan gaat mijn voorkeur uit naar een persoonlijke ontmoeting. Haar vader is twee jaar geleden overleden na een lang ziekbed. Langzaam daalt het besef in: hij komt echt niet meer terug. Er is gemis, pijn, verdriet en ook alle gevoelens en emoties waar in die lange jaren van ziekte zo weinig ruimte voor was, vragen aandacht. Een half jaar na zijn overlijden is ze zwanger. Met de geboorte van haar zoontje krijgt het verlies van haar vader een nieuw gezicht.
Haar zoontje zal haar vader, zijn opa, nooit leren kennen. Zij zal haar vader nooit in de rol van opa zien. En dat doet pijn. Veel pijn. Tegelijk is er die andere opa, die er nog wel is, en die met elk bezoek het gemis zo zichtbaar maakt. Dat roept veel in haar op, veelal ongewild, maar het gebeurt. Hoe kan ze daarmee omgaan? Met het overlijden van haar vader is ook de relatie met haar moeder veranderd. ‘Ik heb een andere dochterrol gekregen’, zegt ze daar over. ‘Mijn moeder heeft het zwaar en dat deelt ze met mij. En natuurlijk wil ik er voor mijn moeder zijn, maar hoe kan ik dat combineren met mijn eigen verdriet, mijn gezin, mijn werk. Hoe vind ik daarin een balans?’ Dan vertelt ze dat ze niet kan huilen. Terwijl ze eerder voor iedereen binnen het gezin huilde. Ik vraag haar wanneer dat is veranderd. Ze antwoordt direct dat dat te maken heeft met de geboorte van haar zoontje. Het is alsof ze daarna een muur om zich heen heeft gebouwd. Ze wil sterk zijn voor haar zoon. Ze wil sterk zijn voor haar moeder. Zoals haar vader sterk was voor haar. Na het gesprek stuur ik haar een gespreksverslag. Een paar dagen later reageert ze. Ze schrijft dat het gesprek een behoorlijke rollercoaster was en dat ze daarom blij is met het verslag. Het brengt weer wat rust en structuur in haar hoofd. Ik antwoord haar, dat een eerste gesprek altijd veel los maakt en dat het logisch is dat er daarna veel in en met haar gebeurt. Zo’n eerste gesprek noemen we een kennismaking, maar het is zoveel meer dan dat. Het is ook een intake waarbij we inventariseren wat er is gebeurd in haar leven, wat dat met haar doet en waar ze tegenaan loopt. Ik omschrijf zo’n verkennend gesprek vaak als een schoffel die door de aarde gaat. Alles wat in de grond ligt opgeslagen wordt omgewoeld, krijgt ineens licht en zuurstof en komt als het ware ‘tot leven’. Toch is die inventarisatie van belang. Want pas wanneer alles zichtbaar is geworden wat een rol speelt in en rond het verlies, pas wanneer alles het licht mag zien, kunnen we stap voor stap de verschillende onderwerpen behandelen. In haar tempo en in haar volgorde. Zij is leidend. Langzaam komt er rust. Wie is er bij jou aan het woord? ‘Ik ben niet goed genoeg’ Die overtuiging zat zó diep in mij geworteld dat ik jarenlang dacht dat ze waar was. Tot ik de metafoor van de draak kreeg aangereikt. Ik voelde de macht en overtuiging van deze draak, maar ik wist ook ineens heel zeker dat het niet mijn stem was waarmee hij sprak. De jaren daarna leerde ik het monster in de bek te kijken en inmiddels dacht ik hem door en door te kennen. Wanneer hij zijn kop over mijn schouder hangt kan ik vriendelijk doch beslist zeggen: ik zie je, maar je bent niet waar, terug in je hok. Tot ik me vanochtend tot mijn schrik realiseerde, dat deze draak een tweede kop heeft. Ineens staarden mij twee nog onbekende donkere ogen aan. Toch wist ik gelijk: jij bent 'Ik stel me aan'. Met terugwerkende kracht weet ik ook, dat hij er al heel lang is, maar ook hij wist zich goed te verstoppen. Even terug in de tijd Vóór ik in 2013 een doorverwijzing kreeg naar de neuroloog, had de huisarts mij al drie keer met al mijn klachten terug naar thuis gestuurd. ‘Niets aan de hand, geen reden tot zorg en het zal de overgang wel zijn.’ En, voor de duidelijkheid: ik líet me naar huis sturen, immers de huisarts zal het wel weten (en ik stel me aan). Maar de huisarts wist het niet. Er bleek een tumor boven in mijn ruggenmerg te zitten die de zenuwen aldaar flink beknelde. Toen de neuroloog me de dag na de mri belde en zei dat ik direct naar het ziekenhuis moest komen was mijn eerste gedachte: ik wist het (en ik stel me dus niet aan). Het hier en nu 14 augustus jl. zat ik opnieuw bij de huisarts. Ik had een onfortuinlijke val door het luik van de vliering gemaakt en had ontzettend veel pijn. Het zal een verrekte schouder zijn, zei de huisarts. Maar, zei ik nog, ik hoorde ook een harde knap. We kijken het aan, zei de huisarts, kom volgende week maar terug. Vier dagen later zat ik weer bij hem. Inmiddels had zich een flinke bloeduitstorting ontwikkeld op de bovenarm. Geen reden tot zorg zei de huisarts weer, de pijn kan zo'n vier tot zes weken aanhouden. In de weken daarna dacht ik vaak: die pijn duurt wel erg lang en waarom blijven bepaalde bewegingen onmogelijk. Maar ik dacht aan de zes weken en dat de huisarts het wel zou weten. Na zeven weken belde ik toch opnieuw de huisartspraktijk. Ik sprak een assistente en uitte mijn zorgen. Ze zei dat een verrekte schouder wel 9 tot 12 weken last kon geven en gaf me het advies pijnstillers te slikken en de fysio te bezoeken. Die pijnstillers zag ik niet zitten, dat voelde niet oké, wel belde ik de fysio. Maar na vier behandelingen was ik daar klaar mee. Geen verbetering, blijvende pijn en beperking en ik kreeg steeds meer het gevoel dat er iets niet klopte. Ik stuurde de huisarts een bericht dat ik een doorverwijzing wilde. Binnen een dag ontving ik een bevestiging en weer een dag later was er een foto gemaakt en zat ik tegenover een orthopedisch chirurg. En nu? Nu weet ik dat ik geen aansteller ben. Mijn schouder is, om met de woorden van de chirurg te spreken, stuk. Hoe stuk precies, dat moet een mri nog uitwijzen, maar wat op de röntgenfoto in ieder geval zichtbaar was, is dat er een stuk van mijn schouderkop is verdwenen.  Jaren geleden kocht ik een groene speelgoeddraak bij de Ikea. Ik hing hem boven mijn spiegel met zijn naam op z'n voorhoofd: 'Ik ben niet goed genoeg'. Door hem dagelijks in de ogen te kijken leerde ik hem steeds beter kennen en herkennen. En leerde ik te zeggen: ik zie je, maar ik ga het tóch doen.
Ik heb die draak vanochtend uit z'n mand gehaald en hem opnieuw boven mijn spiegel gehangen, nu met zijn nieuwe naam op het voorhoofd. Het is tijd dat ik ook 'Ik stel me aan' beter leren kennen, zodat ik hem in het vervolg eerder in beeld heb. En kan zeggen: ik stel me niet aan, niet jij weet het, maar ik weet het. Wie is er bij jou aan het woord? Vanochtend sprak ik mijn vriendin. We dronken koffie tijdens het videobellen; op veilige afstand en toch ook een soort van samen. Na de gebruikelijke koetjes en kalfjes stonden we stil bij de vraag: Wat doet Corona nu met jou?
Ik vertelde dat ik het niet goed onder woorden kan brengen, maar dat de tijd waarin we nu leven mij op een bepaalde manier gevoeliger heeft gemaakt. Misschien, zei ik ineens, komt dat wel omdat ik letterlijk minder word aangeraakt. Er is letterlijk afstand tussen mij en de ander, immers we mogen elkaar niet omhelzen, we mogen elkaar geen hand geven. Maar tegelijk ervaar ik ook een soort extra grens, niet zichtbaar, maar vooral heel voelbaar. Kijk hoe we om elkaar heen ’dansen’, bijvoorbeeld in winkels of op straat. Alles om de afstand te garanderen. En nu ik dit zo opschrijf denk ik: het is een grens van angst. Maar ik ben niet alleen gevoeliger, ik ben ook verdrietiger: ik ben snel geraakt. En misschien komt dat, omdat dwars door de zichtbare en voelbare kwetsbaarheid van het leven de enorme kostbaarheid van het leven zich groots laat voelen. Toen vertelde ze hoe ze vorige week bij een condoleance was. Het was alsof ze met het beeld dat ze schetste mijn voelen en beleven een ‘gezicht’ gaf. Een buurman in de straat was overleden en in het kleine dorp waar zij woont is het dan gebruikelijk dat de straat komt condoleren. De uitvaartverzorger had het keurig geregeld. Voor het huis stond op de oprit een ‘partytent’. Met behulp van hekken was aangegeven hoe je kon lopen, de 1,5 meter werd daarmee gewaarborgd. Er liepen mensen met gele hesjes buiten en van hen kreeg je een mondkapje aangereikt. Ook binnen was de looproute goed aangegeven. Via de woonkamer, waar de familie stond opgesteld en de kamer ernaast waar de overledene lag opgebaard, werd je door de achterdeur weer naar buiten geleid. Zo was er één route door het huis heen. Veilig. Toen de woonkamer weer ‘vrij’ was liep mijn vriendin met haar partner naar binnen, beide hadden ze hun mondkapje op. In de woonkamer stonden elf familieleden naast elkaar en achter een tafel opgesteld. Allemaal hadden ze een zwart mondkapje voor. Middels een formulier werd de suggestie gedaan je hand op je hart te leggen om zo uiting te geven aan je medeleven. Maar, zei ze, ik werd ook overweldigd door de situatie. Toen ik naar binnen liep, keek ik als vanzelf eerst even rond om te zien waar ik was aangekomen, ik had echt tijd nodig om de situatie in me op te nemen. Toen werd ik me heel erg bewust van de familie die daar stond. Te wachten. Ook in een ‘normale’ situatie zou ik deze mensen niet hebben omarmd, of hebben gekust, maar ik had ze toch zo graag even een hand gegeven. Omdat je daarmee een eerste verbinding maakt en dat maakt het ook weer makkelijker de ander in de ogen te kijken. Nu was het even zoeken: hoe maak ik écht en wezenlijk contact, hoe laat ik mijn medeleven zien en voelen? Toen besloot ik dat ik hen allemaal écht in de ogen wilde kijken. Dus heb ik bij alle elf bewust stilgestaan en ze heel bewust in de ogen gekeken terwijl ik ‘gecondoleerd’ zei. Ik bleef staan tot ik contact voelde. Het was ontroerend en emotioneel. Ik werd geraakt, maar zag dat de ander ook werd geraakt. Het is zo mooi om te zien dat we met z’n allen creatief zijn en steeds weer zoeken naar mogelijkheden om elkaar met inachtneming van de 1,5 meter te blijven ontmoeten. Vooral ook in situaties waarin we de ander zo nodig hebben. Maar laten we niet vergeten te blijven zoeken naar manieren om ons écht met elkaar te verbinden. Dwars door de 1,5 meter heen. Dwars door het videobellen en zoomen heen. En dat vraagt iets van ieder van ons. Het vraagt dat we ons openen voor het onbekende. Het vraagt van ons dat we ons hart open houden, ook als het spannend is. Open in een situatie, open voor een ander mens maar in de eerste plaats open voor onszelf. En misschien vraag je je af wanneer die verbinding er is? Dat voel je diep van binnen. Je hart roert zich, er kriebelt iets, er gebeurt iets. En dan weet je: er is verbinding. Alleen zo blijven we mens. Het idee
Ergens de afgelopen jaren besloot ik het verslag - dat ik altijd maak na een begeleidingsgesprek - ook beschikbaar te stellen aan de cliënt zelf. Het idee ontstond toen een cliënt mij vroeg: 'zou je dat voor mij op willen schrijven?' Het lukte haar op dat moment niet om het zelf op te schrijven; teveel onrust en chaos in haar hoofd. De twijfel Gespreksverslagen toesturen is iets heel anders dan ze opslaan voor eigen gebruik. Het vraagt nog meer zorgvuldigheid in woordkeuze. Immers de woorden mogen door de ander niet verkeerd worden begrepen en het verslag moet vooral een zorgvuldige en feitelijke weergave zijn van de ontmoeting. Het maken van een verslag kost mij dan ook veel tijd en aandacht. Ik schrijf het, ik lees het na, en nog eens en nog eens. En als ik denk: ja, zo klopt het helemaal, pas dan stuur ik het toe. Afgelopen week sprak ik met een collega over het maken van verslagen. Ik sprak mijn twijfel uit of ik dit wel wilde blijven aanbieden. Omdat het zoveel tijd en energie kost. Je zou zelfs kunnen zeggen: ‘het kan niet uit'. Ook na dat gesprek twijfelde ik nog. Een nieuw besluit Maar nu niet meer. Vanochtend opende ik mijn mailbox en vond ik een bericht van een cliënt die ik vorige week sprak. Ze schrijft: 'Dankjewel voor het verslag, heel krachtig en helpend om terug te lezen.' Daarmee krijgt het verslag en de overweging: ‘kan het uit’ ineens een hele nieuwe lading. Het verslag blijft. Het is een zin uit het gelijknamige lied Van Liesbeth List. Het is ook de tekst van de tatoeage die ik augustus 2019 op mijn arm liet zetten. Aan de binnenkant, omdat het vooral een reminder is voor mijzelf. Heb het leven lief betekent voor mij: heb jezelf lief. Immers, ik bén mijn leven! En als ik mijzelf niet lief kan hebben, hoe kan ik dan de wereld om mij heen lief hebben? Heb het leven lief. Wat er ook gebeurt, wat er ook lukt of niet lukt, wat de pijn ook is, de onrust, het verlies, het ongemak: heb het leven lief, heb jezelf lief. Als het in jouw leven gebeurt, is het van jou. En als het van jou is, ben jij degene die het vast mag pakken. Nu ik dit schrijf moet ik ineens denken aan het boekje dat ik mijn kinderen veelvuldig voorlas: ‘Wij gaan op berenjacht ’, een boekje over moed en samen op avontuur gaan. Samen trotseren we landschappen en stormen. We kunnen er niet onderdoor, we kunnen er niet overheen, we moeten er dwars doorheen! Het berenavontuur is als het leven zélf. Soms is er storm, soms is er wind, soms is er regen of hagel en soms is het ijzig koud. Dus heb jezelf lief. Zorg voor jezelf. Kijk wat jij nodig hebt om er dwars doorheen te kunnen gaan.
 Over loslaten (en toch ook weer niet)
We zijn op de verjaardag van zijn vriend, het is het einde van de middag. ‘Misschien ga ik vanavond al’, zegt hij ineens. Ik weet wat hij bedoelt en zeg: ‘oké schat’. Al weken leven we naar dit moment toe. Naar zijn nieuwe leven, een leven in Amsterdam. Vanaf juli heeft hij daar een kamer en morgen begint hij met een nieuwe baan. De afgelopen weken bewoog hij heen en weer tussen daar en hier, maar dat gaat nu dus echt veranderen. Mensen zeggen verbaasd: ‘Heeft hij een kamer dan, in Amsterdam?’ ‘Ja’, zeg ik dan. ‘En óók een baan?’ ‘Ja’, antwoord ik opnieuw. Trots. Want het ging allemaal niet vanzelf. In de loop van de avond wordt het misschien zeker. Hij zoekt thuis z’n laatste spullen bij elkaar en komt daarna terug om afscheid te nemen. ‘Ik loop nog even met je mee’, zeg ik. Want afscheid nemen te midden van een verjaardag vind ik niet zo’n strak plan. ‘Ik vind het ook wel spannend’, heeft hij eerder op de avond gezegd. Zijn eerlijkheid typeert en siert hem. Nu zeg ik tegen hem: ‘Het komt helemaal goed, je hebt zoveel ervaring opgedaan de afgelopen jaren.’ ‘Als die eerste week er maar op zit’, antwoordt hij. Ik geef hem een knuffel, kijk hem aan, en keer terug naar de verjaardag. ’s Nachts in bed kan ik de slaap niet vatten. ‘Je moet hem loslaten’, is wat ik steeds maar hoor. Ik beaamde dat volmondig. Maar iets in mij verzet zich enorm tegen die bewoording. Hoezo moet ik hem loslaten? Hij is mijn zoon, ik houd zielsveel van hem, dat is en zal altijd blijven. En ineens weet ik: ik hóef hem helemaal niet los te laten. Ik mag vertrouwen. Ik mag vertrouwen op het leven, op zijn leven, dat het klopt zoals het gaat, dat dit zijn moment is, zijn tijd en dat hij ‘rijp’ is voor deze stap. Ik ken hem goed genoeg om te weten dat hij trouw is aan de beweging die hij voelt in zichzelf. En ik mag hem daarin volgen, in vertrouwen. Nee, loslaten zal ik hem nooit. Want Liefde Is. Hier, daar, overal. Er vloeit een rust in mijn lichaam en ergens daarna ben ik toch in slaap gevallen. Over kwetsbaar en tegelijk ook zo krachtig zijn
Het is zaterdagmiddag 25 juli, bijna 16 uur. Ik krijg een appje binnen op mijn telefoon. De zin die er uit springt is: ‘Wie zou vannacht bij haar willen/kunnen slapen.’ Ik overleg kort met het thuisfront en app dan terug dat ik er kan zijn, die avond en nacht. Het is 21 uur wanneer ik mijn auto parkeer bij het hospice, het bijna-thuishuis waar ze nu al 12 weken ligt. Gelijk wanneer ik binnenkom wordt me gevraagd of ik wat zou willen drinken. Nou, graag, een kopje thee. Even later zit ik naast haar, aan haar bed. We praten wat. Ze vertelt dat het niet eenvoudig was, de vraag te stellen of er mensen bij haar zouden willen slapen. ‘Maar ik ben zo bang steeds, zegt ze, vooral in de nacht, en dan is het fijn wanneer ik iemands hand mag vasthouden.’ Ik vraag haar waarom het zo moeilijk was, die vraag te stellen. Ze antwoordt, dat ze nog mag leren haar eigen ruimte in te nemen, dat ze dat in haar leven eigenlijk niet of nauwelijks heeft gedaan. Ze was gewend de ander zijn of haar ruimte te geven, om daaromheen te bewegen en zich te voegen. Nu ze aan het einde van haar leven is, is er niets meer te voegen, ze heeft er de energie ook niet meer voor. Nu is zij het, zij mag haar eigen verlangens beluisteren en waar mogelijk volgen. Zij mag haar eigen ruimte helemaal innemen. Daar is moed voor nodig, maar ze heeft haar verlangen uitgesproken en de komende nachten hoeft ze niet alleen te zijn. Er wordt een slaapplaats voor mij gecreëerd. Het hospice is in het bezit van een koppelbed, en dat wordt door twee vrijwilligers haar kamer in gereden. Het is even passen en meten – de kamer is immers berekend op één bed - maar het lukt en niet veel later staan de twee bedden naast elkaar, als was het één bed. Ze geniet er zichtbaar van. Wanneer we beide op bed liggen, vraagt ze me of ze mijn hand mag vasthouden. En zo liggen we, ieder op ons eigen bed en toch verbonden. Dan val ik langzaam in slaap. De nacht is er een van waken en slapen. Soms is ze onrustig, soms is er pijn, soms zijn er tranen en soms is er gewoon praktisch wat nodig. De verpleegkundige die nachtdienst heeft loopt zo nu en dan binnen. Mijn hand wordt met enige regelmaat gezocht. Het is half negen wanneer ik weer wat naast me hoor. Ze is wakker, het is een nieuwe dag. Ik trek de gordijnen open, het miezert een beetje maar in de verte lijkt het op te klaren. We ontbijten samen, op bed, en daarna maak ik me klaar terug naar huis te gaan. Zij is ook weer moe. Alles is veel voor haar; de handelingen aan haar bed, de gesprekken, geluiden en bewegingen. Wanneer ik de deur achter me dicht trek, doet zij nog even haar ogen dicht. #stervensbegeleiding #hospice #koppelbed #krachtig #kwetsbaar #demoedhebbenomtevragen ‘Wat doe je in het dagelijks leven?’ Het kan zo maar een vraag zijn op een willekeurige verjaardag. Wanneer ik antwoord dat ik werk als rouw-/stervensbegeleider, haken mensen vaak af. ‘Goh, interessant’, is het antwoord, om vervolgens snel een ander onderwerp aan te snijden of om te draaien naar een andere gast. Wanneer iemand wel geïnteresseerd blijft staan, wordt soms gevraagd wat het inhoudt; rouwbegeleider, of stervensbegeleider, wat ik dan ‘doe’ en of ik van bepaalde methodieken gebruik maak. Op die vragen is niet eenvoudig én geen eenduidig antwoord te geven. Ieder mens is uniek en daarmee is elk rouwproces én wat passend en kloppend is in de begeleiding uniek. Maar wat begeleiding altijd van mij vraagt, is dat ik aanwezig ben. Met huid en haar, zeg ik dan vaak gekscherend. Waarmee ik bedoel dat ik niet (alleen) fysiek, maar vooral in mijn aandacht bij de ander ben. Dat ik niet alleen luister met mijn oren, maar met al mijn zintuigen. Waarom dat van wezenlijk belang is, legde een cliënt mij onlangs zelf nog eens haarfijn uit. Allebei hadden we onze auto geparkeerd op de parkeerplaats bij het bos waar we vaak wandelen. Nadat we waren uitgestapt en elkaar hadden begroet liepen we, op afstand naast elkaar, het bos in. Ze begon gelijk te vertellen. Dat ze zo’n chaos in haar hoofd had, onrustig was en slecht sliep. En dat ze toen had gedacht: ‘Ik heb Eva nodig’. Toen we aan het einde van ons gesprek weer richting parkeerplaats liepen, vroeg ik haar of ze in haar omgeving of netwerk andere mensen heeft met wie ze kan praten. Die zijn er, was haar antwoord, ik kan er met andere mensen ook over praten. Maar wanneer ik dan iets vertel, haken zij daar gemakkelijk op in, dan willen zij hun eigen verhaal vertellen. Daar heb ik op dat moment niet altijd behoefte aan. Met jou is dat niet zo. Wanneer ik met jou praat, kan ik mijn verhaal helemaal vertellen. Ook wanneer ik even stil ben, blijf jij luisteren. En dat helpt mij om de dingen in mijzelf op hun plek te laten vallen. De chaos verdwijnt, er komt rust.
Morgenochtend, 22 juni van 9.00 – 12.00 uur
open ik opnieuw de Vrouw & Rouw Luisterlijn. Je bent meer dan welkom mij dan te bellen: 06 348 73 111. Voor meer informatie kijk je op mijn website: https://www.vrouwenrouw.nl/ Eva |
Helderheid in de mistZoekend naar mezelf schrijf ik al mijn hele leven. Het schrijven helpt me te komen tot de essentie. Van mij, mijn gedoe, mijn vreugde en verdriet, kortom van mijn leven. Schrijven brengt helderheid in de mist. Het brengt me naar gebieden waar de zon schijnt. Al is het maar voor even. |
RSS-feed