Zie jij jezelf?

En waarom dat zo belangrijk is.

Dit blog liever beluisteren? Klik hier.

Ik weet het nog heel goed. Als de dag van gisteren.
 
Ik was een van de 18 deelnemers van een Inspiratieweek die begon op 7 november 2008. Het was een cadeau aan mijzelf. Een verjaardagscadeau. Later noemde ik het ’t mooiste cadeau dat ik ooit had gehad.
 
Als ik mijn ogen sluit ben ik weer terug in de grote ruimte met die enorme raampartij, uitkijkend op het veld achter het gebouw, en met het podium in de uiterste hoek van de ruimte. We deden een opstelling. Om de beurt kregen we de opdracht onszelf neer te zetten zoals wij onszelf zagen in de wereld. De exacte opdracht zal anders verwoord zijn hoor, maar dit is hoe het in mijn hoofd zit. Toen ik aan de beurt was, positioneerde ik de overige 17 deelnemers, inclusief de docent, in de ene hoek van de ruimte. Zelf ging in de andere, de meest uiterste hoek van de ruimte staan, op het podium. Toen ik zag wat ik had gedaan, raakte ik geëmotioneerd. Van buiten zien hoe ik mijzelf van binnen voelde – altijd – raakte iets primairs, iets essentieels. Later gaf ik er woorden aan: ‘Ik word niet gezien’. En het mij niet gezien voelen gaf mij dan weer de overtuiging dat ik er niet bij hoorde. Niet echt.

Inmiddels weet ik dat ‘je niet gezien voelen’ een bijna universeel gevoel is. Vele anderen heb ik het horen zeggen: ‘Ik voel mij niet gezien. Ik voel mij niet serieus genomen. Ik doe er niet toe.’
 
Gelukkig kreeg ik, tijdens een vervolgopleiding, handvatten aangereikt en leerde ik mijzelf zien. Ik zag in dat wanneer ik blijf wachten tot iemand anders mij ziet, ik mijzelf afhankelijk maak. Ik zag ook in dat niemand mij ziet, en ook niet kán zien, zoals ik mijzelf zie. Want wanneer de ander naar mij kijkt, zit hij of zij daar per definitie tussen. Dat hoeft niet erg te zijn, zeker niet als de ander zich daarvan bewust is, maar toch is het anders.
 
Het mijzelf leren zien heeft mij meer gebracht dan ik onder woorden kan brengen. Misschien kom ik het dichtst in de buurt wanneer ik zeg dat het primaire, het essentiële dat geraakt werd in die oefening in november 2008, geheeld is. Dat klinkt heel groot, en dat is het ook. Tegelijk impliceer ik daarmee dat het primaire, het essentiële kapot was en misschien was dat ook wel zo. In hoe ik de wereld zag - en wat ik daarin waarnam - ontbrak iets belangrijks. Ikzelf. Het waarom en waardoor of door wie is daarin voor mij niet belangrijk. Het is belangrijk dat ik het nu zie.
 
Ik werd er onafhankelijker van. Of, beter misschien: minder afhankelijk. Want natuurlijk vind ik het nog steeds ontzettend fijn om door een ander gezien te worden. Daar groei en bloei ik van. Maar toch. Ik ben er niet meer van afhankelijk. En nu ik mijzelf kan zien, kan ik ook mijn eigen vragen stellen. En kan ik mijn eigen antwoorden horen. Het is misschien zelfs zo, dat ik pas mijn éigen leven ben gaan leiden vanaf het moment dat ik mijzelf ging zien en voor waar ging nemen. Pas nu ik in mijn eigen voetstappen sta, kan ik de weg lopen die ik in dit leven heb te gaan.
 
Jezelf zien wanneer het met jou en met je leven goed gaat, dat lukt vaak prima. Maar wanneer het minder goed met je gaat, bijvoorbeeld na een ingrijpend verlies, dan blijkt het ineens veel lastiger om jezelf te zien. Want met name wanneer we ons niet goed voelen is het zoveel eenvoudiger om naar buiten te kijken, naar de omstandigheden van ons bestaan. Niet naar binnen, want daar is het donker, en verdrietig en pijnlijk. En het lijkt dan ook zo logisch om – wanneer je voelt dat het anders moet – dáár iets te veranderen. In die buitenwereld. Je hoopt dat je je daar dan beter door gaat voelen. En dat is soms ook even zo. Maar toch is de buitenwereld, wanneer het erop aankomt, niet de plek waar wezenlijke verandering vandaan komt. Die begint altijd bij het begin. En dat ben jij.