Over de tijd

Tijd is niet hard, ze is zacht
Donderdagmiddag tijdens een intiem afscheid bij Pulsar werd mij de vraag gesteld: ‘en hoe is het nu met jou, kun je daar iets over zeggen’? Ik was even stil, er ging van alles door me heen. Ineens hoorde mezelf zeggen dat de afgelopen maanden mij vooral iets hebben geleerd over tijd. Over dat iets tijd nodig heeft. Dat ik dat nu leer in het herstellen. Ik kan wel sneller willen, maar dat gaat niet. In het verleden deed ik vaak dingen voordat de tijd daar was, of ik stopte met iets voordat de tijd daar was, voor het proces rond was. Nu leer ik iets anders. Ik leer te luisteren naar de tijd, ik leer de kracht van tijd en de kwaliteit van tijd. Ik leer dat de tijd niet hard is, ze is zacht. Ze is er voor mij, ik ben er niet voor haar. 

Appeltjes nemen hun tijd
Gisteravond zat ik in de tuin met mijn blik op onze appelboom. Hij hangt vol met appeltjes en het is indrukwekkend om te zien hoe snel de appeltjes groeien. Van bloemetjes, naar kleine vruchtjes en nu inmiddels zijn het echte mini-appeltjes. En ik dacht: die boom, die neemt haar tijd. Elk appeltje neemt z’n tijd. Dat groeien gaat zoals het gaat. Het kan niet sneller, het kan niet langzamer. De boom volgt haar proces. Het is in een notendop wat ik de afgelopen maanden zelf ervaar. Herstellen gaat niet sneller dan het gaat. Je kunt niets forceren. Je kunt de omstandigheden optimaal maken, maar daarmee houdt het op.

De tijd nemen EN tegen je grenzen aan schuren
Vanochtend was de fysio bij mij thuis. Sinds deze week is het bed uit de woonkamer en staat er een hometrainer voor in de plaats. Alleen dat al zet iets in beweging. Niet alleen in mijzelf, maar ook in de mensen die binnenkomen. Geen ziekenzaal, maar een sportzaal. Of ik op de fiets wilde klimmen. Dat deed ik. Dan fietsen. Zo’n vijf minuten zonder weerstand. Het gaat goed, maar op een gegeven moment voel ik m’n knie verstrakken, m’n enkel weerstand bieden, het vocht neemt weer toe. OK, dus dat is dan de grens. Daar mag ik even tegenaan bewegen want we willen natuurlijk wel vooruitgang, maar met mate. Herstellen is dus rusten, de tijd nemen EN in beweging komen en daarbij even tegen je grenzen aan schuren. Het gaat allemaal niet vanzelf!

Tijd is genade en soms ook niet
Want dat is het. Waar ik eerder bijna dagelijks ‘over mijn grenzen heenging’ word ik nu steeds liefdevol gestopt. Als ik maar blijf luisteren zodat ik weet wanneer het tijd is. Mijn tijd. Naar een verjaardag gaan is gezellig, maar ook intensief. Veel mensen, veel indrukken en ineens kunnen al die prikkels te veel zijn. Ik voel dat ik stil word, me terugtrek en dat is het moment dat ik naar huis moet gaan. Dat het mijn tijd is. Doe ik dat niet, dan blijft er weinig van me over.
Tegelijk verlang ik onverminderd te leven en nieuwe dingen te doen en te ontdekken. Vorige week klopte voorzichtig een nieuw verlangen aan mijn deur. Tot gisteravond ging ik actief met dit verlangen mee. Tot ik ineens voelde dat het daarvoor de tijd nog niet is. Ik ben aan het herstellen en heb nog een lang revalidatieproces te gaan. Mijn energie kan ik maar aan één ding geven. Het nieuwe mag nog even wachten, het verlangen mag blijven.

Berekende tijd versus Natuurlijke tijd
Niet eerder in mijn leven zag en voelde ik dit zo helder als nu. Ik deed de dingen omdat de klok aangaf dat het tijd was. Of de kalender. Of omdat mijn ego vond dat het tijd was. Ik had mijn blik gericht naar buiten. Op wat ik dacht dat ik moest doen, of laten, op wat ik dacht dat van mij werd verwacht. Er was geen ruimte, geen kennis en vrijheid om de tijd van binnenuit te ervaren. Om het goede te doen. Voor mij.
Nu leer ik de waarde kennen van de natuurlijke tijd. De tijd die nodig is om een appel rijp te laten worden. De tijd die bepaalt dat mijn dag ten einde is, dat ik moet gaan slapen en die ook bepaalt het moment waarop ik weer wakker word. Zonder wekker. 
Het is de natuurlijke tijd die het moment bepaalt waarop de zwangerschap ten einde is en dat de bevalling wordt ingezet. Want niet ik kon de start van de bevalling bepalen, hoe graag ik dat ook wilde, het werd bepaald. En ook al had de verloskundige berekend dat de zwangerschap op 20 mei 1997 voldragen zou zijn, mijn oudste dacht daar anders over en kwam pas negen dagen later. Op zijn tijd. En niet over-tijd. En ook de jongste trok haar eigen plan, zij kwam drie weken ‘te vroeg’.

Tijd en Moed
Ik ervaar nu dat de beredeneerde, de berekende tijd vaak gebaseerd is op Angst, op Regels en op Verwachtingen. Angst om alleen te blijven, om niet gezien te worden of het niet goed te doen. Regels die gemaakt zijn vanuit het verlangen te beheersen, te controleren. Verwachtingen van de maatschappij, het gezin waarin je bent opgegroeid. Meestal waren het de verwachtingen die maakten dat ik iets deed of naliet. Daar kwam geen eigen initiatief of verlangen aan te pas. Daarom vraagt het moed om je eigen tijd te nemen. Het vraagt ook moed om jouw tijd te vragen. En het vraagt zelfs moed de tijd te krijgen, moed om dat geschenk aan te nemen.

Jij weet wanneer het tijd is
Dat zei Jan de Dreu (docent Pulsar Academie) ooit tegen me. Ik zou iets zeggen tijdens een klas en was onzeker over het goede moment. Ik vroeg hem de tijd te noemen maar hij legde de verantwoordelijkheid bij mij. Nu snap ik dat, want hoe kon hij weten wanneer het mijn tijd was ..... En inderdaad, als je je zintuigen opent, luistert naar wat er in jou om en om jou heen gebeurt, dan weet je het. Dan weet je wanneer het moment daar is om iets te zeggen en je weet het ook wanneer dat moment weer voorbij is. Net zoals je het weet wanneer een gesprek of een bijeenkomst voorbij is. Dat voel je. Het is alsof de geest eruit gaat. Fffffft, weg is hij. Dan nog door moeten omdat er nog tijd ‘over’ is, dat is killing en bovenal niet vruchtbaar. 

Het lichaam, de geest en de tijd
Toch vind ik het ook best nog ingewikkeld. Want wanneer ik ‘slechts’ mijn lichaam mijn tijd zou laten bepalen, zou ik dat lichaam volledig de regie geven over mijn leven. Dan zou ik ’s ochtends mijn energie voelen, misschien de stramheid in mijn ledematen en denken: vandaag maar een rustige dag.... Maar is dat dan het beste? Er is ook nog zoiets als verlangen. Verlangen om te leven, je te verbinden en te ontdekken. Het verlangen dat samen gaat met vitaliteit. Dat voel je in jezelf. Er komt iets in je op, of je krijgt een uitnodiging, je voelt dat je daar zin in hebt en hop, daar volgt ook de energie om het te doen. Het afscheid bij Pulsar was enerverend en heeft me veel energie gekost. Toch was het de enige plek waar ik wilde zijn. Dus is het balanceren. Het lichaam wil gehoord worden, de geest wil leven en de tijd wil dat er recht wordt gedaan aan het proces. 

Wanneer ik vandaag, nu, in dit ene en enige moment, niet de tijd neem te luisteren naar waar is, mis ik de boot naar morgen.