ROUWARBEID: NIET PSYCHOLOGISEREN MAAR NORMALISEREN
Afgelopen zaterdag, 7 april, was ik aanwezig bij een lezing van Manu Keirse. Keirse is een autoriteit op het gebied van verlies en verdriet en heeft verschillende boeken op zijn naam staan. De middag werd georganiseerd door OOK (www.oudersoverledenkind.nl) en de titel van de lezing was: ‘Geen kind is zo aanwezig als het kind dat wordt gemist.’
Vanaf het moment dat ik ervoor koos mij te specialiseren in rouw en verlies heb ik niet alleen de opleiding rouwbegeleider gevolgd, maar ook vele boeken over dit onderwerp gelezen, waaronder boeken van Keirse. Deze middag hoorde ik dan ook geen nieuwe dingen. Wel werd ik opnieuw aangeraakt door het onderwerp in zichzelf, voelde ik in al mijn vezels het belang van het normaliseren van rouw en zag ik dat mijn eigen missie enige aanvulling behoeft.
Niet psychologiseren maar normaliseren
Keirse vertelde dat ouderschap in verdriet veel te weinig aandacht krijgt in de maatschappij. Ook de medische wetenschap is volgens hem vaak onvoldoende op de hoogte. Hij benadrukte hoe belangrijk het is rouwen te normaliseren en niet te psychologiseren. Bied de rouwende geen medicatie, zei hij, maar een luisterend oor. Laat de rouwende zich uitspreken, desnoods honderdmaal opnieuw. Steeds opnieuw luisteren naar het verhaal is de ander op verhaal laten komen. Laten we als maatschappij het onderwerp durven blijven aanraken. En laten we als maatschappij het rouwen herkennen en erkennen en zien dat de klachten die vaak worden ervaren na een ingrijpend verlies normale klachten zijn van normale en evenwichtige mensen.
Keirse vertelde dat ouderschap in verdriet veel te weinig aandacht krijgt in de maatschappij. Ook de medische wetenschap is volgens hem vaak onvoldoende op de hoogte. Hij benadrukte hoe belangrijk het is rouwen te normaliseren en niet te psychologiseren. Bied de rouwende geen medicatie, zei hij, maar een luisterend oor. Laat de rouwende zich uitspreken, desnoods honderdmaal opnieuw. Steeds opnieuw luisteren naar het verhaal is de ander op verhaal laten komen. Laten we als maatschappij het onderwerp durven blijven aanraken. En laten we als maatschappij het rouwen herkennen en erkennen en zien dat de klachten die vaak worden ervaren na een ingrijpend verlies normale klachten zijn van normale en evenwichtige mensen.
Gezamenlijke verantwoordelijkheid
Ik zie het als mijn missie om rouwen bespreekbaar te maken. Op mijn website schrijf ik dat wanneer je geen aandacht geeft aan verlies en aan wat dat met je doet, dat je jezelf ontkent en het leven zelf ontkent. Daar ga ik de komende dagen wat aan toevoegen, want Keirse heeft me doen inzien dat het niet alleen onze eigen verantwoordelijkheid is om aandacht te geven aan verlies en rouw en wat dat met ons doet. Ook als maatschappij hebben we een verantwoordelijkheid ten opzichte van elkaar. We hebben de verantwoordelijkheid de ander werkelijk te blijven zien, ook als het moeilijk is en voorbij ons eigen ongemak. Ontmoet de ander, durf die ander de ruimte te geven, durf te luisteren, durf stil te zijn en durf met lege handen aanwezig te blijven.
Ik zie het als mijn missie om rouwen bespreekbaar te maken. Op mijn website schrijf ik dat wanneer je geen aandacht geeft aan verlies en aan wat dat met je doet, dat je jezelf ontkent en het leven zelf ontkent. Daar ga ik de komende dagen wat aan toevoegen, want Keirse heeft me doen inzien dat het niet alleen onze eigen verantwoordelijkheid is om aandacht te geven aan verlies en rouw en wat dat met ons doet. Ook als maatschappij hebben we een verantwoordelijkheid ten opzichte van elkaar. We hebben de verantwoordelijkheid de ander werkelijk te blijven zien, ook als het moeilijk is en voorbij ons eigen ongemak. Ontmoet de ander, durf die ander de ruimte te geven, durf te luisteren, durf stil te zijn en durf met lege handen aanwezig te blijven.
Rouwarbeid verrichten
Keirse pleitte er ook voor dat het woord ‘rouwarbeid’ meer wordt ingebed in onze samenleving omdat het woord zo duidelijk in zich heeft wat rouwen betekent: het is hard werken. Rouwarbeid verrichten maakt je moe, want verdriet toelaten is uitputtend voor lichaam en geest. Voor werkgevers, bijvoorbeeld, is het belangrijk te weten wanneer een werknemer naast het ‘normale’ werk ook nog rouwarbeid verricht. Dat herkennen en erkennen en de werknemer de ruimte geven hierin zijn of haar eigen weg te vinden is helpend en maakt dat de werknemer zich gezien voelt.
Keirse pleitte er ook voor dat het woord ‘rouwarbeid’ meer wordt ingebed in onze samenleving omdat het woord zo duidelijk in zich heeft wat rouwen betekent: het is hard werken. Rouwarbeid verrichten maakt je moe, want verdriet toelaten is uitputtend voor lichaam en geest. Voor werkgevers, bijvoorbeeld, is het belangrijk te weten wanneer een werknemer naast het ‘normale’ werk ook nog rouwarbeid verricht. Dat herkennen en erkennen en de werknemer de ruimte geven hierin zijn of haar eigen weg te vinden is helpend en maakt dat de werknemer zich gezien voelt.
Verlies verwerken
Keirse vertelde dat je een verlies niet kunt verwerken. Een ingrijpend verlies blijft je hele leven bij je en daarom spreekt hij tegenwoordig liever over het overleven van verlies. Maar tijdens het vragenrondje aan het einde van de lezing was er een dame in de zaal die terug kwam op dat woord verwerken. Zij vertelde dat haar zoon 18 jaar geleden was overleden en hoe zij zelf betekenis heeft kunnen geven aan het woord verwerken. Ze vertelde beeldend hoe ze tijdens het eten bereiden en het verwerken van kruiden doorheen het eten had ingezien hoe zij het verlies verwerkte doorheen haar leven. Haar zoon zit in haar, gaat door alles heen en is voor altijd onlosmakelijk met haar verbonden.
Keirse vertelde dat je een verlies niet kunt verwerken. Een ingrijpend verlies blijft je hele leven bij je en daarom spreekt hij tegenwoordig liever over het overleven van verlies. Maar tijdens het vragenrondje aan het einde van de lezing was er een dame in de zaal die terug kwam op dat woord verwerken. Zij vertelde dat haar zoon 18 jaar geleden was overleden en hoe zij zelf betekenis heeft kunnen geven aan het woord verwerken. Ze vertelde beeldend hoe ze tijdens het eten bereiden en het verwerken van kruiden doorheen het eten had ingezien hoe zij het verlies verwerkte doorheen haar leven. Haar zoon zit in haar, gaat door alles heen en is voor altijd onlosmakelijk met haar verbonden.
Kun jij de ander op verhaal laten komen?
Vind jij het moeilijk in gesprek te gaan met iemand die een ingrijpend verlies heeft meegemaakt en in rouw is? Zou je dat wel heel graag willen maar weet je niet hoe en ga je daarom het gesprek uit de weg?
Vind jij het moeilijk in gesprek te gaan met iemand die een ingrijpend verlies heeft meegemaakt en in rouw is? Zou je dat wel heel graag willen maar weet je niet hoe en ga je daarom het gesprek uit de weg?
Bel of mail me dan. Ik kan je wellicht handvatten aanreiken waarmee jij door je onzekerheid heen de ander de hand kunt reiken.
Eva | 06 348 73 111 | vrouwenrouw@solcon.nl
Eva | 06 348 73 111 | vrouwenrouw@solcon.nl